มะขามเทศ ผลไม้ท้องถิ่นตามฤดูกาล ความจริงเป็นได้ทั้งผักและผลไม้  ทำกับข้าวก็ได้หรือจะทำเป็นขนมก็ได้  สมัยก่อนมะขามเทศจะหากินได้ง่ายเพราะส่วนใหญ่จะขึ้นเองตามหัวไร่ปลายนา และพื้นที่รกร้างว่างเปล่าทั่วๆ ไป แถวบ้านนอกนี่เรียกได้ว่าเป็นดงมะขามเทศเลยก็ว่าได้ ทั้งมะขามเทศฝาดและมะขามเทศมัน มีความทนทานต่อสภาพแวดล้อมเป็นอย่างมากไม่ว่าจะแล้งหรือน้ำท่วมขัง  ตอนเด็กๆ เวลาออกไปเลี้ยงควายก็จะพกตะขอไปด้วย สอยไปกินไป  เมื่อก่อนนี้ขายก็ไม่ค่อยได้ราคา  เดี๋ยวนี้ตามท้องตลาดราคาแพงลิบโดยเฉพาะมะขามเทศมัน เพราะมีการส่งเสริมให้ปลูกเพื่อการค้า มะขามเทศฝาดอย่างถูกๆ หน่อยก็กิโลละ 30-40 บาท มะขามเทศมันไม่ต้องพูดถึง ราคามีตั้งแต่ 50 – 150 บาท  แถมรสชาติก็จืดๆ ไม่มันหวานเหมือนแต่ก่อน ส่วนหนึ่งเพราะมีการปรับปรุงพันธุ์ขายได้ราคาดี   มาถึงตอนนี้ไม่เคยคิดฝันมาก่อนว่าจะถึงขนาดต้องซื้อมะขามเทศกิน  (ซะหลายรอบ)

ปลาหมอนา : “เดือนสิบเอ็ดเกล็ดกูก็มัน”
ปูนา : “เดือนสิบสองกระดองกูก็มัน”

เป็นคำกล่าวอวดอ้างสรรพคุณของกันและกันระหว่างปูนากับปลาหมอนา แต่ไม่ว่าจะเดือนสิบเอ็ดหรือเดือนสิบสอง เลยไปถึงเดือนอ้ายเดือนยี่ ช่วงนี้ถือเป็นช่วงข้าวใหม่ปลามัน กินปลาอะไรก็อร่อยไปหมด ยิ่งเป็นปลาหมอนาแค่นำมาย่างไฟกินกับน้ำพริกเผา น้ำพริกตาแดง หรือแค่จิ้มกับน้ำปลาดีคลุกข้าวสวยร้อนๆ ก็อิ่มจนจุกไปได้เหมือนกัน  หลากหลายเมนูจากปลาหมอทั้งแกงฉู่ฉี่  แกงอ่อมกับใบยอ หรือหมักเกลือแล้วตากเป็นปลาแดดเดียว  คนที่ชอบกินปลาหมอฤดูนี้ต้องไม่พลาดแน่  เพราะเกล็ดและเนื้อปลาหมอจะมันมาก  กินอร่อยจริงๆ 

ช่วงนี้หน่อไม้ที่บ้านยังมีให้กินไม่ขาดกอ  วันก่อนไปเดินจ่ายตลาดเห็นหอยขมแกะเนื้อสำเร็จขายอยู่ ประกอบกับใบชะพลูที่บ้านแตกใบอ่อนเต็มแปลงอยู่ใต้ต้นมะม่วงตรงหัวบันได  ทำให้นึกอยากกินแกงหน่อไม้ใส่ใบชะพลูขึ้นมา  หาซื้อกินก็ไม่เคยเห็นว่าจะมีร้านไหนทำขาย หรือถ้ามีก็จะเป็นแบบสูตรประยุกต์  ซึ่งไม่ใช่รสชาติที่เราคุ้นลิ้น อย่างนี้ก็ต้องแกงกินเองละนะ

แกงหน่อไม้ใส่ใบชะพลู หรือ “แกงร้วม” เวลาแกงจะใส่วัตถุดิบหรือผักหลายๆ อย่าง ซึ่งชื่อเรียกของแต่ละบ้านอาจจะไม่เหมือนกัน แต่วิธีทำและวัตถุดิบที่ใช้ไม่แตกต่างกันมากนัก บางบ้านจะใส่ชะอมกับปลาย่าง หรือใส่เนื้อหมูลงไปด้วย แต่สูตรที่จะนำมาฝากในวันนี้เป็นแบบดั้งเดิมที่เคยกินจากฝีมือแม่ตั้งแต่สมัยเด็กๆ  รู้จักชื่อแกงชนิดนี้มาแต่ไหนแต่ไร

วันนี้จะชวนมากินอาหารตามฤดูกาลกันค่ะ  ไม่ใช่ฤดูกาลของปูเค็มนะ ปูเค็มน่ะมีให้กินตลอดปี แต่มะขามอ่อนนี่สิจะมีให้กินเฉพาะช่วงนี้เท่านั้น ปลายๆ ฝนประมาณเดือนกันยามะขามจะเริ่มติดฝักอ่อนให้ได้กินกัน  ที่หน้าบ้านปลูกไว้สองต้น เฝ้ามองตั้งแต่มะขามติดดอกจนวันนี้ติดฝักอ่อนอายุฝักกำลังดีเหมาะแก่การจิ้มกินกับกะปิยิ่งนัก นี่แค่นึกถึงก็น้ำลายสอแล้วสิ  แต่พักไว้ก่อนวันนี้ขอทำเมนูตามที่ตั้งใจและอยากกินมานานก่อนละกัน

ปูตำ หรือตำปู หรือน้ำพริกปูตำ บางคนได้ยินชื่ออาจเข้าใจและนึกภาพว่าเป็นการปรุงแบบใช้ปูเค็มเป็นตัวๆ เหมือนที่ใส่ในส้มตำ  แต่ผิดคาดค่ะเมนูนี้เป็นการตำจริงๆ จนละเอียดเชียวหล่ะ  เป็นสูตรดั้งเดิมของแถวบ้านที่รู้จักกันในชื่อของ “ปูตำ”  มาลงมือทำไปพร้อมๆ กันเลยค่ะ