เครือข่ายเตือนภัยสารเคมีกำจัดศัตรูพืช หรือ ThaiPAN : Thailand Pesticide Alert Network ทำการสุ่มตัวอย่างผักผลไม้ยอดนิยม กินกันเป็นประจำสม่ำเสมอเกือบทั้งปี บนมุมมองของผู้บริโภค เสมือนเราเป็นผู้บริโภคคนหนึ่งไปซื้อผักผลไม้เมื่อวันที่ 16-18 มีนาคม จัดว่าเป็นกลางฤดูร้อน 

บางคนไปห้างจำพวกเทสโก้  บิ๊กซี  แมคโคร บางคนไปตลาดสด ซึ่งเราก็ประเมินว่ามาจากตลาดค้าส่งหลัก ๆ ของ กทม. ก็คือสี่มุมเมืองและตลาดไท ถ้าเป็นเชียงใหม่ก็ตลาดเมืองใหม่ ที่อุบลฯก็ตลาดเจริญศรี  

คนที่พร้อมยอมจ่ายมากกว่า เพื่อจะมั่นใจว่าปลอดภัยกว่า ก็อาจเลือกตรารับรองมาตรฐาน Q หรือไม่ก็มาตรฐาน Organic Thailand ห้างทั้งสามแห่ง และตลาดทั้งสี่แห่ง เราซื้อผักผลไม้มาได้ครบทั้ง 16 ชนิด ก็รวมเป็น 112 ตัวอย่าง แต่ของตรามาตรฐาน Q ไปมาสี่ห้าง เดอะมอลล์ ท๊อป ฟู๊ดแลนด์ เลมอนฟาร์ม ยังขาด แก้วมังกรกับแตงโม ส่วนใหญ่ผักผลไม้ตรามาตรฐาน Q เนี่ยก็แบรนด์เป็นที่รู้จักทั้งนั้นนะครับมีทั้ง ผักด๊อกเตอร์,  Kc Fresh, เกษตรนนท์, บ้านสวนผัก, สวนจุฑาลักษณ์, ไร่นายพล และทองแปดริ้ว ส่วนตรามาตรฐาน Organic Thailand ก็ไปห้างสี่ห้างนั้นเหมือนกัน ได้มาแค่ 12 ชนิด ขาดพริกแดง ส้มสายน้ำผึ้ง แก้วมังกร และแตงโม แบรนด์ที่แปะตรา Organic Thailand ที่ได้มาก็มี A-Best, Natural&Premium Food, บจก., เอสแอนด์บีฟู๊ดซัพพลาย, organic fresh vegetable, WB Organic farm, Plus Organic และ Summer Fruit Organic รวมทั้งสิ้นไปจับจ่ายผักผลไม้ได้มาทั้งหมด 138 ตัวอย่างน้ำหนักรวมกว่า 160 กก.   

เมื่อวันที่ 9 เมษายน 2559 ที่ผ่านมา กลุ่ม Heart Core Organic "อินทรีย์ที่กลางใจ" คราวนี้เค้าสัญจรไปที่มูลนิธิเพื่อเด็กพิการ นอกจากมีข้าวของมาแลกเปลี่ยนแบ่งปันกัน คราวนี้ยังมีเรื่อง "มันมันส์" โดยพี่ต่าย-ศรินยา คำพิลา กับพี่ชัย-ศักดิ์ชัย ชาตาดี จากเครือข่ายวนเกษตรฯ ฉะเชิงเทรา ผู้ซึ่งสะสมพันธุ์มันพื้นบ้านและสะสมความรู้ต่างๆ เกี่ยวกับมันพื้นบ้านมากมายมาถ่ายถอดสู่กันฟังและสาธิตวิธีทำ "แป้งท้าวยายม่อม" ซึ่งคนไทยรู้จักชื่อกันดี แต่น้อยคนจะรู้ว่าจริงๆ แล้วคืออะไร ทำมาจากอะไร 

ก่อนอื่นเรามารู้จักต้นเท้ายายม่อมที่มีหัวและนำมาทำแป้งกันก่อนดีกว่าค่ะ (ถ้าไปค้นหาข้อมูลจะพบพืชอีกชนิดที่ชื่อ “ไม้เท้ายายม่อม” เป็นไม้ยืนต้นซึ่งเป็นคนละอย่างกันและคนก็มักสับสน) ต้นเท้ายายม่อมเป็นพืชล้มลุกอายุหลายปี ที่เรียกว่าอายุหลายปีเพราะมีหัวใต้ดินที่จะงอกขึ้นมาเป็นต้นใหม่ พุ่มใบที่เราเห็นสูงได้ถึง 1.5 เมตร  ส่วนหัวใต้ดินที่เราจะใช้ทำแป้ง ลักษณะของหัวถ้าไม่ใหญ่มากจะคล้ายมันฝรั่ง ถ้าใหญ่จะกลมแบน ขนาดของหัวก็ขึ้นอยู่กับอายุและความอุดมสมบูรณ์ อย่างหัวที่เราจะเอามาทำแป้งวันนี้ค่อนข้างใหญ่เส้นผ่านศูนย์กาลงประมาณ 13-14 เซนติเมตร ผิวสีน้ำตาลค่อนข้างบาง เนื้อในหัวเป็นสีขาวใส ขยายพันธุ์ได้ทั้งเมล็ดและการแยกหัว  

วงเเลกเปลี่ยนเล็กๆ ว่าด้วย รูปแบบตลาดทางเลือกในการสนับสนุนกลุ่มเกษตรกรอย่างยั่งยืน ในงาน “จากเมล็ดพันธุ์สู่จานข้าว” เมื่อวันที่ 26 กุมภาพันธ์ 2559  บริเวณตลาดสีเขียวเมืองขอนแก่น ณ บึงแก่นนคร จ.ขอนแก่น

ที่จัดขึ้นเพื่อแลกเปลี่ยนประสบการณ์การจัดการตลาดทางเลือกรูปแบบต่างๆ ที่เปรียบเสมือนช่องทางหรือสายพานส่งต่ออาหารคุณภาพจากแปลงปลูกถึงมือผู้บริโภค และเปิดพื้นที่เชื่อมโยงเกษตรกรกับผู้บริโภคให้ได้เรียนรู้และสนับสนุนซึ่งกันและกันฉันมิตร ซึ่งเกษตรกรสามารถสร้างรายได้จากการส่งต่อผลผลิตที่ดูแลใส่ใจมาอย่างดีให้กับผู้บริโภค ส่วนผู้บริโภคเองก็ได้รับความพึงพอใจจากการได้รับประทานอาหารดี มีประโยชน์ต่อสุขภาพ และยังได้รับข้อมูลต่างๆ ตั้งแต่การปลูกจนถึงการนำมาปรุงเป็นอาหารจากเกษตรกรโดยตรงอีกด้วย  จึงนับได้ว่า “ตลาดทางเลือก” ที่หลากหลายเป็นกลไกเกื้อกูลให้อาชีพเกษตรกรยังคงอยู่ได้ต่อไปอย่างยั่งยืน โดยมีคุณกิ่งกร นรินทรกุลฯ จากกินเปลี่ยนโลกเป็นคนชวนคุยซักถาม

เราต้องตั้ง spec อาหารของเราใหม่ : กิ่งกร นรินทรกุล ฯ @Creative Citizan Talk 2015 

เกิดอะไรขึ้น

คยตั้งคำถามบ้างไหมว่า? อาหารที่เรากินมาจากไหน ใครผลิต ผลิตอย่างไร ไปจนถึงคนผลิตมีชีวิตเป็นอย่างไร เราตั้งใจ ตั้งโจทก์ ตั้งคำถามเหมือนกัน แต่มักตั้งกันว่า วันนี้กินอะไรกันดี แล้วเราก็ค้นคว้ากันน่าดู เปิดเวปเปิดเพจ เค้ารีวิวกันที่ไหนดียังไง

ทั้ง ๆ ที่ ความรู้เรื่องการกินของเราก็อุดมจนถึงกับมีคำกล่าวว่า เรากินทุกอย่างที่เคลื่อนที่ได้ และไม่ได้ ดิฉันเคยโม้กับเพื่อนฝรั่งว่าให้คนไทยกินอาหารทั้งปี 365 วันแบบไม่ซ้ำกันสักวันก็ยังได้เลย ด้วยความหลากหลายของอาหารต่าง  ๆ ตามภูมิภาค นิเวศ และความชอบ การปรุงของแต่ละท้องถิ่น เกิดเป็นความหลากหลายอันมหาศาลของวัฒนธรรมและอาหาร  ไม่ใช่คำคุยเกินจริงที่ว่าชนชาติไทย เป็นชนชาติที่มีความอุดมสมบูรณ์ทางวัฒนธรรมอาหารไม่แพ้ชาติใดที่ว่าเป็นเจ้าแห่งอาหารชองโลก ไม่ว่าจะเป็นอิตาลี ฝรั่งเศส ญี่ปุ่น หรือจีน

ดิฉันเคยคิดว่าคนไทยเป็นคนกินยาก น่าแปลกใจมากว่าเราเปลี่ยนง่าย เปลี่ยนเร็วมาก ในเวลาไม่ถึงสิบปี เราได้เห็นรสนิยมการกินของคนไทยเปลี่ยนไปอย่างมาก เราสามารถกินอาหารแช่แข็งได้แบบไม่มีหงุดหงิด คนไม่น้อยกินเป็นประจำ เรากินอาหารนอกบ้าน อาหารปรุงสำเร็จ อาหารแปรรูป มากขึ้น มากขึ้นเรื่อย ๆ มีตัวเลขคร่าว ๆ จากรายงานสุขภาวะของ สสส.ปี 2557 ระบุว่า 70 % ของค่าใช้จ่ายอาหาร เป็นการซื้อกินอาหารสำเร็จ ไม่ว่าจะซื้อมากินที่บ้าน หรือไปกินที่ร้าน ในอาหารเหล่านี้ ก็มักอุดมไปด้วยสิ่งปรุงแต่งรสชาติ เค็ม หวาน มัน กรุบกรอบ สิ่งถนอมอาหาร  พบว่าหลายคนแม้มาปรุงกินเองที่บ้านก็ยังต้องเพิ่มความมั่นใจด้วย ตัวช่วย เครื่องปรุงรสต่าง ๆ ซึ่งมีมาให้เลือกสารพัดยี่ห้อและรสชาติ แต่มันคือความเค็ม เค็มลึกซึ้งจริง ๆ