อ้วน สถาบันต้นกล้า ในฐานะผู้ดำเนินรายการ ได้ชวน?? ดร.วิชัย? จันทร์กิติวัฒน์ ตัวแทนกรมพัฒนาการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือก คุยต่อจากปริ้นซ์ เผยให้เห็นมุมมองการปลูกผักหลังบ้านของคนเมืองมีทางเลือกแบบง่ายๆ หากสนใจจะลงมือทำกันจริงจัง? แต่ขนาดจะลงมือทำจริงจังก็ยังมีเรื่องให้สนุกเล่นไปพร้อมๆ กันด้วย

ถ้าจะปลูกผักสวนครัวเพื่อพึ่งตนเองได้สำหรับคนเมือง คงเป็นเรื่องที่เป็นไปได้ยาก เพราะขัดแย้งกับวิถีคนเมือง? แต่ถ้าทำเป็นตัวช่วย เป็นทางเลือกในการลดความเสี่ยงที่จะต้องบริโภคอาหารที่อันตรายน่าจะได้ผลดีกว่า?

?ทาวน์เฮาส์บางที่ปลูกผักได้เยอะ ซึ่งเราน่าจะเริ่มที่ปลูกแทนไม้ดอก ไม้ประดับ และใช้ประโยชน์ด้วย?

บ้านเดี่ยวในหมู่บ้านจัดสรรทั่วไปจะทำช่องคล้ายกระถางไว้ปลูกไม้สวยๆ ประดับบ้าน? ที่บ้าน ดร.วิชัย? เลือกปลูกผักหวานบ้านซึ่งเป็นไม้ยืนต้นเป็นรั้ว ปลูกครั้งเดียวแล้วคอยเก็บเกี่ยวยอดไว้กินกันทั้งบ้าน? ส่วนต้นไม้เบสิกที่ต้องมีคือกล้วยที่สารพัดจะเอาไปทำอาหารได้หลายชนิดรวมทั้งการนำส่วนต่างๆ ไปใช้งาน

ดร.วิชัย เล่าต่อไปอีกว่า หลังเก็บผลมะม่วงแล้วจะต้องริดกิ่งทุกปี? กิ่งมะม่วงขนาดท่อนขานี่ไม่ได้ทิ้งไปไหน เอามาเจาะรูใส่เชื้อเห็ดขอน เห็ดหูหนู? รดน้ำเช้าเย็น? จะเป็นเชื้อแบบเพาะเองหรือเชื้อมาใส่ก็ได้ ง่ายๆ แต่ได้กินดีๆ

?ตำลึงนี่ไม่ต้องปลูก คอยแต่จะต้องถอนทิ้งเพราะโตไว้? ถ้าเราคอยจัดให้มันเลื้อยดีๆ ทำให้ไม่รกก็ดูสวย ลูกตำลึงเวลาสุกแล้วแดงสวยมาก? พวกฟัก บวบ แตง นี่ปลูกให้เลื้อยขึ้นไปบนต้นมะม่วงได้หมด? มีให้กินตลอดทั้งปีถ้าน้ำถึง? รู้ว่าต้นไม้บางชนิดเช่นพวกพืชหัว อย่าง ขิง ข่า กระชาย ชอบดินร่วนซุย ใบบัวบกนี่ชอบชื้น มีน้ำแฉะๆ ขึ้นได้หมด? ผักปลูกง่าย อย่างกูดนี่ กินดีลดไข้? ผักขะแยงนี่เอาไว้กินกับลาบ?

?โดยทั่วไปเราปลูกมะยมเพราะเชื่อว่าจะทำให้คนนิยม เมตตารักใคร่? แต่คนภาคกลางเขาเอาใบมะยมแบบไม่อ่อนไม่แก่มากินกับส้มตำ ใบมะยมช่วยลดความดัน? ส่วนกาฝากมะม่วง โดยเฉพาะจากต้นมะม่วงที่เปรี้ยวจะเอามาตัดตากแห้งทำเป็นชาดื่มลดความดันได้ดี? หรือลูกทับทิมแก่นี่เอามาต้มล้างแผลเรื้อรังในคนที่เป็นเบาหวานได้ดี?

?วิธีบำรุงดินที่ง่ายที่สุดก็คือการกวาดใบไม้ที่ร่วงๆ ไปกองสุมไว้?? เราต้องดูว่าต้นไม้นั้นชอบอะไร??? บางอย่างชอบแดด ชอบร่ม? ถ้าที่ไม่มีแดด? เราก็ทำกระถางแขวนให้มันไปเจอแดด?

?สิ่งสำคัญคือ? เราต้องเรียนรู้จากสิ่งที่เราปลูก ถ้าลงมือทำก็ไม่ยาก แค่หาเวลา บางคนจะเริ่มปลูกก็ติดว่าต้องหากระถาง? แต่มันไม่ต้องเป็นกระถางถาวรอย่างที่เราคุ้นเคยกันก็ได้ ?

?เราไม่ค่อยให้ความสนใจกับมัน? มีวัสดุรอบตัวที่เราหาได้และไม่สิ้นเปลืองอีกเยอะแยะ?

ปริ้นซ์เองก็ช่วยเสริมโดยชี้ให้เราดูล้อยางข้างๆ? แปลงว่าเพียงแค่ตัดส่วนบนออกแล้วหาวัสดุวางรองด้านล่างก็สามารถใช้ปลูกผักแบบประหยัดน้ำได้ ซึ่งเป็นเทคนิคที่เรียนรู้มาจากคุณตำรวจทางภาคใต้อีกที?

?รดน้ำครั้งเดียวแล้วทิ้งไว้ 3 วันได้เลย? เพราะยางรถมันมีลักษณะเป็นแก้มลิง เก็บอุ้มน้ำได้ดี?

ใช่แค่เรื่องการหาวัสดุมารอบๆ ตัวแบบประหยัดเงินมาใช้?? อีกหลายๆ เรื่องที่เราไม่ใส่ใจแต่มีคุณค่าและสามารถใช้ตอบโจทย์ชีวิตเร่งเร้าของคนเมืองในปัจจุบันได้? โดยเฉพาะเรื่องอาหารการกินที่เราถูกทำให้คิดว่าต้องเร่งด่วนและสะดวกสบาย จนทำให้เราดูเหมือนว่าจะไม่มีทางเลือกอะไรมากนักกับการกิน ทั้งๆ สิ่งที่กินเข้าไปใน 3 มื้อของทุกๆ วันมันล้วนแต่ให้ผลอยู่กับตัวเราทั้งสิ้น

?เราจัดงานมหกรรมสมุนไพรฯ ต่อเนื่องกันหลายปี? ปีก่อนก็เน้นให้คนหันมากินน้ำพริกและผักพื้นบ้าน? ปีที่แล้วซึ่งเป็นครั้งที่ 5 เราเน้นเรื่องข้าว ให้คนหันกลับมากินข้าว? ปีนี้ครั้งที่ 6 เราเน้นเรื่องกินผักเป็นอาหารและเป็นพืชสมุนไพร? ซึ่งตามตำราการแพทย์แผนจีนและการแพทย์อื่นๆ จะใช้หลักความสมดุลของหารร้อน-เย็น? แต่แพทย์แผนไทยจะเน้นเรื่องรสและสรรพคุณ?

กลายเป็นตลกขื่นขัน เมื่อได้ยินจาก ดร.วิชัยว่าคนอเมริกาและยุโรปในช่วง 20 ปีที่ผ่านมาเริ่มหันมาค้นคว้าอาหารคุณค่าโภชนาการจากผักต่างๆ อย่างเอาจริงเอาจัง? หันมากินตามอย่างบ้านเรา?? แต่คนบ้านเราพาลเบื่อ ไม่ทันใจ และหันเหไปกินตามสิ่งที่เขาละทิ้งแล้วเมื่อ 20 ปีก่อน??? ความรู้สั่งสมที่เคยส่งต่อๆ กันในบ้าน ในครัวของเรา? ก็เลยต้องรื้อฟื้นขึ้นมาใหม่อาหารจากท้องถิ่นและผักพื้นบ้าน เพื่อปรับให้เข้าและเท่าทันกับยุคสมัย? ก่อนที่จะกินไม่เป็นและไม่กินกัน

ยิ่งนานวัน ผู้คนในโลกหันมาสนใจเทรนด์การแสวงหาความสุขทางใจด้วยการใส่ใจกับเรื่องง่ายๆ อย่างการปลูกผักในบ้านเพิ่มกันมากยิ่งขึ้น?? การที่สตรีหมายเลข 1 สหรัฐอเมริกาออกมาปลูกผักในทำเนียบขาวนั่นไม่ใช่เพราะแฟชั่น แต่มันเกิดจากเสียงร้องเรียกถึงความจำเป็นเร่งด่วนของผู้คนในอเมริกาจำนวนมหาศาลที่ต้องสร้างให้เกิด แม้จะกว่าเกิดขึ้นได้นั้นแสนนานและต้องรอคนที่เข้าใจ และจริงใจ

ในบ้านเรา คงต้องเริ่มต้นด้วยที่แต่ละคนลงมือทำเล่นๆ แต่เลือกให้สนุก สุขใจจริงๆ จากปฏิบัติการภายใน?? สวนผักหลังบ้านของแต่ละคน เพื่อความงอกงามอย่างช้าๆ ที่เราได้สัมผัสเอง? โดยไม่ต้องรอว่าจะมีใครมานำทำ

?การปลูกต้นไม้เป็นความสุขทางใจ? ที่ทำให้เราได้มีเวลาอยู่กับธรรมชาติ อยู่กับครอบครัว? เราได้เรียนรู้จากธรรมชาติ และที่สำคัญเราไม่ได้ไปตีกรอบตัวเองว่าจะต้องอย่างนั้นอย่างนี้กับธรรมชาติ??? ดร.วิชัยทิ้งท้ายไว้

ก่อนจบการเสวนา? เราดูปริ้นซ์? เต๋า? และจิ๊กพากันสาธิตวิธีผสมดิน ทำปุ๋ยน้ำชา การเพาะเห็ด และชวนพวกเราพากัน? verb to มือ กับวัสดุอุปกรณ์ที่เตรียมไว้อย่างพรั่งพร้อมเพื่อนำผักที่ปลูกเองนั้นกลับบ้านใครบ้านมัน? รอคอยข่าวที่จะส่งมาบอกกล่าวการเติบโตของกันและกันอย่างมีหวัง

เรื่องโดย

บุญตา วนานนท์

นักคิด นักเขียนที่สนใจ อาหาร เกษตร สิ่งแวดล้อม