เวลาคิดถึงบ้าน จะนึกถึงอาหารฝีมือแม่ตามมาทุกครั้ง แล้วจะปลุกวิญญาณแม่ครัวของเราลุกขึ้นมาหาวัตถุดิบลงมือทำอาหารให้รสใกล้เคียงบ้าน ใกล้เคียงฝีมือแม่ให้พอคลายความคิดถึง ฉันว่าอาหารฝีมือแม่เป็นสายใยแห่งความผูกพันแม่ลูก เหมือนชิบที่ฝังรสชาติในสมองเราจะจดจำและคุ้นเคยรสนี้ไปตลอดกาล รสไหนก็ไม่เท่ารสมือแม่ ฉันจึงขอสนับสนุนคุณแม่ทั้งหลายทำอาหารให้ลูกกินเอง 

ตอนเด็กวันไหนแม่ไม่อยู่บ้านพ่อต้องทำอาหารแทนแม่ ซึ่งวันนั้นมีลุ้นว่ารสชาติจะออกมาแบบไหน กินแล้วอยากให้แม่กลับมาทำอาหารเรากินเร็วๆ แต่มีเมนูหนึ่งที่ไม่ต้องลุ้นและเป็นเมนูที่ฉันชอบบอกให้พ่อทำให้กินบ่อยๆ ทำง่ายและอร่อย เป็นเมนูถนัดของพ่อ “ข้าวส้ม” นี่เอง ครั้งแรกที่พ่อบอกว่าจะทำข้าวส้มให้กิน ฉันนึกสงสัยว่าข้าวจะออกมาเป็นสีส้มอย่างไรกัน พอทำออกมาแล้วส้มจริงๆ ทั้งสีข้าวและรสชาติ จะออกเปรี้ยวอมหวาน มันสุดยอด ชิบในสมองของฉันจดจำไว้ทันที วันนี้ฉันคิดถึงรสชาตินี้จึงลุกขึ้นมาทำข้าวส้ม 

วัตถุดิบหลักไม่ต้องหาเพราะแม่ส่งมาให้จากแม่สอดกันเลยทีเดียว ถ้าตีเป็นมูลค่าทางเศรษฐศาสตร์ก็คงไม่คุ้ม แต่ถ้ามูลค่าทางจิตใจนี่อินฟินิตี้ มูลค่าไม่สิ้นสุดเลยค่ะ จริงๆ ถ้าฉันปลูกไว้ก็พอได้กินบ้าง เอาเป็นว่าคราวหน้าฉันจะอดใจแบ่งเมล็ดมะเขือส้มหยอดใส่กระถางไว้สักหน่อย 

วัตถุดิบหลักในการทำข้าวส้ม ได้แก่

มะเขือส้ม คือ มะเขือเทศพื้นเมือง เปลือกบาง มีรสเปรี้ยวนิดซ่อนหวานหน่อยมีความหอมเฉพาะตัว 4-5 ผล 

ข้าวเย็น หมายถึง ข้าวสวยที่กินไม่หมดเหลือไว้จนเย็น 1 ถ้วย วันนี้เราใช้ข้าวมะลิแดงซ้อมมือจากกลุ่มเกษตรอินทรีย์สนามชัยเขต 

กุ้งแห้ง 1 หยิบมือ จากชาวประมงพื้นบ้านจังหวัดตราด 

กระเทียมไทยอินทรีย์จากเชียงใหม่  

พริกขี้หนูสดจากต้นที่ปลูกเองในสำนักงาน ถ้าทำให้เด็กไม่ต้องใส่ก็ได้ 

และ ต้นหอมผักชี 

ลงมือทำกันเลย 

ตั้งกระทะใส่น้ำมันเล็กน้อย เมื่อน้ำมันร้อน ทุบกระเทียมไทยใส่กระทะ แม่บอกว่าฆ่าแม่น้ำมัน แม่คงหมายถึงลดพิษของน้ำมันค่ะเพราะช่วยลดคลอเลสเตอรอล พอกระเทียมเหลืองใส่กุ้งแห้งที่ล้างสะอาดลงไปแล้ว ตามด้วยมะเขือส้มหั่นเป็นชิ้นๆไม่ต้องเล็กมาก พริกซอย ลงไปผัดพอสุกหรี่ไฟอ่อน ใส่ข้าวสวยลงไปผัด พร้อมยีๆมะเขือเทศให้เนื้อคลุกเคล้ากับข้าว ปรุงรสด้วยน้ำปลา ปิดไฟ พร้อมรับประทานกันได้แล้วค่ะ

รสชาติข้าวส้ม จะออกรสเปรี้ยวนิด เค็มหน่อยจากกุ้งแห้ง เผ็ดนิดจากพริก รสและกลิ่นหอมละมุนของมะเขือส้ม ข้าวมีสีสวยน่ารับประทาน ชิมเพลินต้องเติมอีกจานเลยทีเดียว  เมนูง่ายๆ ที่คุณพ่อหรือคุณแม่ทำให้ลูกๆ ได้ ใช้เวลาไม่นาน เติมความผูกพันในครอบครัวด้วยค่ะ ว่าแล้วก็ลงมือทำอาหารให้ลูกๆจดจำในชิบของเขาเลยค่ะ

เคล็ด(ไม่ลับ)  ข้าวส้มต้องใช้มะเขือส้ม หรือมะเขือเทศพื้นบ้านจะได้รสดั้งเดิมค่ะ ถ้าใช้มะเขือเทศพันธุ์ที่เปลือกหนาๆ จะไม่ได้รสเปรี้ยวซ่อนหวานและกลิ่มหอมเฉพาะตัว จะไม่เรียกข้าวส้มจะเรียกว่าข้าวผัดมะเขือเทศค่ะ หยอดเมล็ดมะเขือส้มใส่กระถางไว้ทำอาหารกินเองที่บ้านก็ยิ่งเลอเลิศคะ

เรื่องโดย

วรันธรณ์ วรันธรณ์

• อาหารพื้นบ้าน
• แม่สอด