เมื่อวันเสาร์ที่ผ่านมามีโอกาสแวะเข้าเมืองอุทัยธานี สถานที่สำคัญที่จะพลาดไม่ได้ก็คือตลาดสด พอเริ่มเดินก็ไปสะดุดตากับกระจาดผักที่มียอดผักหน้าตาคล้ายยอดมะรุม ใบสีเขียวอ่อนสดใส แต่ดูแล้วไม่ใช่มะรุมแน่ๆ คาดว่าจะเป็น “ผักอีทึก”(ตามความทรงจำตอนเด็กๆ เคยไปเก็บในป่า) ตรงดิ่งไปถามแม่ค้าได้ความว่ามันคือ “ผักซึก” ตามคาดเมื่อตอนเด็กๆ เคยแต่ต้มจิ้มน้ำพริก พิจารณากันเป็นที่เรียบร้อยแล้วก็เดินต่อไป ตลาดอุทัยธานีอุดมสมบูรณ์ดีมากๆ ขนาดช่วงที่ไปเป็นบ่ายๆ ของวันเสาร์ ร้านรวงเพิ่งเริ่มตั้ง ก็ยังมีข้าวของน่าซื้อหา แบบไม่ได้เจอบ่อยๆ ตั้งหลายอย่าง เช่น ยอดผักซึก ใบเปราะหอม อึ่งเป็นๆ อึ่งย่าง เห็ดเผาะสด ร้านปลาตั้งอยู่ไม่กี่ร้านแต่ก็มีปลาแม่น้ำน่ากินหลายชนิด เช่น ปลากดมีทั้งแบบตัวโตๆ และตัวเล็กๆ ปลาแขยง ปลาเนื้ออ่อน ปลาค้าว ปลาหวงเกล็ด(ถ้าจำไม่ผิด)โดนขอดเกล็ดบั้งมาถี่ยิบท่าจะก้างแยะ ร้านปลาย่างก็มี 2-3 ร้าน เลยได้ปลาเนื้ออ่อนย่างแบบป่นแล้วมาถุงเล็กๆ แต่ราคาไม่ย่อม ที่จะมาใส่แกงเลียงผักซึกนี่แหละ

 ผักซึก เป็นไม้ยืนต้นสูงถึง 15-25 เมตร มีชื่อเรียกอื่นๆมากมายตามที่เห็นใน Google ก็เช่น อีซึก พฤกษ์ ทิ้งถ่อน ถ่อนนา มะรุมป่า มะขามโคก จามจุรีสีทอง (ต้นซึกนี้มีใบ ดอกคล้ายก้ามปูมากแต่ดอกสีเขียวอ่อน ดอกแก่จะอมแสดนิดๆ ก้ามปูจึงเป็นจามจุรีแดง) เป็นพืชที่มีประโยชน์มากๆ เท่าที่พบข้อมูลเบื้องต้น ขอกอปปี้มาเลยละกัน “เนื้อไม้ใช้สำหรับงานแกะสลัก ใบใช้หมักทำปุ๋ยเพราะมีธาตุไนโตรเจนสูง เปลือกมีรสฝาด ใช้ฟอกหนังได้ดี ยอดอ่อนและช่อดอกอ่อนรับประทานได้ มีรสมัน นอกจากนี้ ยังมีสรรพคุณด้านพืชสมุนไพรอีกมาก ได้แก่ เปลือกใช้เป็นยาสมุนไพร สมานแผลในปาก ลำคอและเหงือกได้ และแก้ปวดฟัน เปลือกและเมล็ดใช้รักษาอาการโรคบิด ท้องเสีย เมล็ดรสฝาดเมา แก้โรคผิวหนัง กลากเกลื้อน เรื้อน แก้เยื่อตาอักเสบ ใบมีสรรพคุณเย็น ใช้ต้านพิษ แก้ปวดแสบปวดร้อน ผงเปลือกและผงรากใช้ทาทำให้เหงือกแข็งแรง และทาแผลที่เหงือก รากใช้แก้ท้องเสียและใช้ใส่แผล”  แต่เมล็ดและยางมีพิษกัดกระเพาะ ลำไส้ อาจทำให้อาเจียนและท้องเสียรุนแรงต้องระวัง

ซื้อผักซึก 2 กำใหญ่ 10 บาท กับปลาเนื้ออ่อนย่างป่นอย่างดีถุงย่อมๆ 150 บาท ทำแกงเลียงยอดซึกกับปลาเนื้ออ่อนย่าง ใบผักซึกรสมัน ขมนิดๆ เป็นยาเย็น

1. เริ่มจากตำน้ำพริกแกงเลียง หอมแดง กระชาย พริกไทย ปลาเนื้ออ่อนย่างที่ป่นแล้ว โขลกให้ละเอียดและเข้ากัน
2. เด็ดผักซึก เอาแต่ยอดอ่อน ใบอ่อน เอาก้านแก่ๆ ทิ้งไป นำไปล้างแล้วพักไว้
3. ตั้งน้ำแล้วละลายน้ำพริกแกงลงไปปล่อยให้เดือดสักพัก เอาผักซึกที่พักไว้ใส่ลงไป ปล่อยให้เดือดพอผักสุก เติมน้ำปลาดี ชิมรสให้พอใจ เป็นอันใช้ได้

ปล.ชอบน้ำแกงข้น ใส ขลุกขลิกหรือน้ำแกงมากๆ ยังไงก็กะสัดส่วนกันเอาเองนะคะ ^ ^

เรื่องโดย

แก้วตา ธัมอิน

คนทำงานณรรงค์เรื่องอาหารการกิน ที่อยากลองทำอาหารทุกอย่างที่ชอบกิน และโพสต์อวดชาวโลก 555

• ทำกินเอง
• ผักซึก
• อาหารพื้นบ้าน
• แกงเลียง